Inspiratie

Geef vrij spel vrij spel 

door | 15 nov 2021 | Spelend Leren

Door Annemiek Kamp
Facilitator, onderwijsinnovator, adviseur, docent

Meer posts:

Vrij spelen wordt, zeker bij oudere kinderen, nog vaak uitsluitend als tussenmoment ingelast tussen het leren door, om even te ontspannen. Spelen wordt dan niet als onderwijstijd beschouwd. Games krijgen wel steeds vaker een plek in onderwijs. Spelen wordt dan ingezet als tool, om leren eenvoudiger te maken. Een game laat echter vaak weinig ruimte aan kinderen om het spel te leiden of te veranderen als ze dat graag willen. De leerkracht of de regels van het spel zijn leidend. Dat Is eigenlijk altijd het risico als je spelen gaat organiseren. Hoe erg is dat is de vraag? 

Recent onderzoek van de LEGO Foundation, Learning Through Play: increasing impact, reducing inequality  beschrijft vier vormen van spelen: free play, guided play, games and playful direct instruction. Alle vier de vormen maken dat kinderen leren en tegelijkertijd plezier hebben in het leren van nieuwe vaardigheden en het opdoen van nieuwe kennis. Wat de optimale balans is tussen de verschillende vormen van spel vraagt nog verder onderzoek, maar dat ze belangrijk zijn om een grotere plek te krijgen in de onderwijstijd is wel duidelijk. 

Wij dagen je dan iij graag uit om meer ruimte te creëren voor spel in welke vorm dan ook, maar vooral voor de meer vrijere vormen van spelen, waarin kinderen zelf leidend zijn en hun autonomie en creativiteit optimaal worden aangesproken. Vrij spel helpt kinderen ontdekken waar hun talenten liggen en wat ze leuk vinden om te doen. Kinderen leren in vrij spel zelf problemen op te lossen en keuzes te maken, ze leren afstemmen op anderen, conflicten hanteren en vrienden maken. Belangrijke leerervaringen die je alleen op kunt doen als je letterlijk speelruimte krijgt. Het leert kinderen hun eigen leven in te richten en te leven. 

Peter Gray beschrijft in zijn boek ‘Free to Learn’ vijf lessen die kinderen leren door vrij te kunnen spelen: Om een spel aan de gang te houden, moet je zorgen dat iedereen tevreden blijft. In spel is er op elk moment de vrijheid om te zeggen, ik stop er mee. Niemand is gedwongen te blijven. Als je het niet leuk meer vindt, ga je gewoon iets anders doen. Het spel kan alleen maar door gaan als er genoeg spelers zijn. Elke speler in het spel heeft er belang bij om het dus leuk te houden voor de andere spelers, want zonder spelers geen spel. Dit vraagt om voortdurende afstemming, voor begrip voor de behoefte van een ander, voor bewustzijn van je eigen behoeften. De gelijkheid in spel zit er in dat ieders behoeften even veel waard zijn. 

Veranderende omstandigheden vragen om aanpassing van het spel. Regels zijn niet in beton gegoten, maar worden door de spelers in afstemming samen bepaald. Het worden afspraken in plaats van regels, die opgelegd zijn en klakkeloos gevolgd moeten worden. Met een duidelijk doel om het spel eerlijk te laten verlopen en er samen het meeste plezier aan te beleven.  

Een waardevolle les in burgerschapsvorming. 

Conflicten zijn niet zeldzaam in spelsituaties. Er ontstaan ruzies, er wordt onderhandeld en compromissen gesloten. Kinderen treden zelf op als scheidsrechter. Iedereen die wil kan zijn zegje doen en met consent worden besluiten genomen. Dat betekent niet dat iedereen het helemaal eens is met een beslissing, maar met het gezamenlijk doel van fijn verder spelen voor ogen, is er meer ruimte dan alleen wat je het liefste zou willen. Vast houden aan je eigen inbreng alleen, zou maken dat het spel stopt omdat samen verder gaan dan niet lukt. 

In een spel zijn teams tijdelijk van aard. Ze bestaan voor de duur van het spel en soms gaat zelfs binnen het spel iemand over naar een ander team, om meer evenwicht te brengen in het spel. Dit maakt dat het concept van wij en zij, van tegenstander of vijand binnen het spel blijft en niet een plek krijgt in de werkelijkheid. Het is tijdelijk en beperkt tot binnen het spel. 

Plezier hebben samen gaat in vrij spel boven winnen. Je verlegt je grenzen, past je vaardigheden toe in nieuwe situaties, en vergroot daarmee je creativiteit, houdt rekening met de verschillende niveaus in vaardigheid van de spelers en zet je eigen stappen binnen de gezamenlijk aangegeven grenzen. 

Het echte leven is als vrij spel, stelt Peter Gray. De regels veranderen voortdurend en iedereen draagt daaraan zijn steentje bij. Met anderen om kunnen gaan is veel belangrijker dan hen verslaan. Ook in het leven van iedere dag gaat het erom hoe je het spel speelt, hoeveel plezier je er van hebt en hoeveel plezier je aan anderen schenkt. 

Daarom is tijd en ruimte voor vrij spel zo belangrijk. En niet alleen om een moment van pauze en ontspanning te creëren tussen het leren door, maar juist om heel veel te leren! 

Ook hier geldt: “Every moment of play is a moment to learn.” Genoeg redenen dus om vrij spelen vrij spel te geven! 

Literatuur

 

Meer posts:

Met ons werken?

 

Wij leveren graag maatwerk waar nodig.

De eerste stap is een vrijblijvend intakegesprek.

Mogelijke bouwstenen

Training

Coaching on the job

Workshop

Ontwikkel-traject

Pin It on Pinterest